Jongeren hebben veel vragen over de eerste keer geslachtsgemeenschap: hoe het zal zijn, of het pijn doet, of ze het wel echt willen en hoe je dat dan weet.

Ze hebben hun eigen verwachtingen, maar ook hun omgeving kijkt mee of ze al dan niet aan seks beginnen.

Vragen van jongeren over de eerste keer seks

Kinderen en jongeren hebben veel vragen over de eerste keer seks.

  • Waarom zoenen mensen met elkaar?  
  • Hoe voelt het om verliefd te zijn?  
  • Hoe voelt seks?   
  • Doet de eerste keer pijn?  
  • Vanaf wanneer mag ik seks hebben?  
  • Hoe weet ik dat ik er klaar voor ben? 
  • Kan ik zwanger worden bij de eerste keer?

Bekijk de vragen over de eerste keer op Allesoverseks.be

Bekijk de vragen over flirten en versieren op Allesoverseks.be

De eerste keer seks in de ontwikkeling van jongeren

Kinderen en jongeren verkennen seksualiteit stapsgewijs 

  • Vanaf acht jaar ongeveer beginnen de eerste schuchtere aanrakingen (hand vasthouden, dicht bij elkaar zitten).  
  • De helft van de kinderen die tussen tien en twaalf verliefd zijn, zoent al op de wang.  
  • Voor ze aan geslachtsgemeenschap toe zijn, zetten jongeren nog een aantal andere stappen. Van zoenen en tongzoenen over strelen naar meer intieme seks. 
  • Er is een kleine groep 'vroege starters'. Bij de 13-14-jarigen heeft 4,7% van de jongens en 2,8% van de meisjes ooit al eens seks heeft gehad. Vaak is dat met een iets oudere partner. Meestal is de ervaring positief, hoewel ze grotere risico’s lopen op onbeschermde seks en grensoverschrijding. Deze jongeren hebben vooral spijt als hun eerste keer weinig betekenis had, als ze het nog niet echt wilden (‘het overkwam mij’), of als de relatie kort nadien beëindigd werd. Laat jongeren daarom al op jonge leeftijd stilstaan bij seksualiteit: laat hen nadenken waarom ze al seks willen, of waarom niet.
  • De helft van de jongeren had al geslachtsgemeenschap vóór zijn hun 18e. 
  • Meisjes beginnen later aan dit traject, maar doorlopen deze stappen sneller. Dat geldt ook voor homojongens.  

Lees meer feiten en cijfers over de eerste keer seks bij Vlaamse jongeren

8 lestips: hoe praat je met jongeren over de eerste keer? 

Jongeren hebben veel vragen over de eerste keer geslachtsgemeenschap. Ze hebben hun eigen verwachtingen, maar ook hun omgeving kijkt mee of ze al dan niet aan seks beginnen.  

Als je daarover wil praten met jongeren, laat hen dan aan het woord over hun vragen en keuzes.

Tip 1: gebruik de PICKASOLL-regels

Praten over ‘de eerste keer’ betekent niet dat de jongere of jijzelf als begeleider over je eigen seksuele ervaringen moet vertellen. Denk aan de PICKASOLL-regel ‘Kies zelf wat je wil vertellen’. Wel kan je jongeren aan het woord laten over wat ze belangrijk vinden, wat hen helpt om goede keuzes te maken, over wat vrienden, ouders … daarover denken. 

Ook de S (Seksualiteit) van PICKASOLL is belangrijk. Maak duidelijk aan de leerlingen dat iedereen zijn ervaringen heeft en zijn eigen tempo mag volgen. Ook als je maagd bent kan je meepraten over seks: wat verwacht je ervan, waarom zou je wel of geen seks willen, wat als het niet mag van je ouders, enz. 

Tip 2: geef correcte informatie

Jongeren hebben recht op correcte informatie, bijvoorbeeld over hun seksuele ontwikkeling, veilig vrijen, over wat mag en niet mag volgens de wet.

Ontkracht misvattingen die bij jongeren leven over seks. 

Bekijk de informatie voor jongeren op Allesoverseks

Tip 3: laat jongeren nadenken en praten over keuzes

Jongeren willen graag dat in lessen over relaties en seksualiteit ook hun gevoelens en beleving aan bod komen. Ze vragen om meer dan alleen technische informatie. Wat denken zij zelf over de eerste keer? Wat willen ze?

Praten over de eerste keer werkt sterk in op attitudes van jongeren. Voelen ze zich onder druk gezet om er al dan niet aan te beginnen? Jongeren die over de eerste keer kunnen communiceren, worden weerbaarder tegen groepsdruk of druk van hun partner.  

Tip 4: praat ook over maagdelijkheid en verwachtingen omgeving

Jongeren voelen zich soms onder druk gezet om seks te hebben, vooral door leeftijdsgenoten. Om erbij te horen is het belangrijk op een bepaalde leeftijd geen maagd meer te zijn. Toch heeft op 18 jaar nog maar ongeveer de helft van de jongeren seks gehad. 

Maar ook de omgeving (de familie, de wet, de media enz.) verwacht van jongeren dat ze seks al dan niet uitstellen. 

Als je praat over de eerste keer, zullen dus ook de thema's maagdelijkheid en maatschappelijke verwachtingen aan bod komen. Meer over het hymen of maagdenvlies, seksuele ontwikkeling en puberteit lees je op Allesoverseks.be  

Tip 5: zorg dat jongeren steun krijgen rond de eerste keer

Kunnen ze er met iemand over praten? Jongeren die informatie en steun krijgen rond de eerste keer, hebben meer kans op een positieve ervaring. Die positieve ervaringen zijn belangrijk om gezonde seksuele relaties te kunnen uitbouwen. 

Tip 6: vergeet de seksuele beleving van meisjes en holebi-jongeren niet

Seksueel plezier en initiatief worden nog steeds meer als jongenszaken gezien. Besteed voldoende aandacht aan de beleving van de meisjes. 

Ook holebi’s hebben seks, met een even breed spectrum aan handelingen als hetero’s.

Tip 7: werk met getuigenissen en verhalen en andere werkvormen

Werk met getuigenissen. Als je werkt met fictieve personages of situaties kunnen de leerlingen hun mening delen terwijl ze over een derde praten. Dat voelt vaak veiliger aan dan meteen over jezelf te praten.

  • Op Allesoverseks.be vind je veel vragen en verhalen van jongeren over de eerste keer. Dit thema zit in de top 10 van populaire onderwerpen. Door verschillende ervaringen naast elkaar te leggen en er een open gesprek over te voeren, kan je verschillende visies een plek geven.
  • CanYouFixit is een Nederlandse site met filmpjes over seksuele situaties. Jongeren kunnen zelf de afloop bepalen door een keuze te maken. 

Tip 8: werk ook met praatmethodieken of stellingen

  • Kies voor een associatieoefening om het ijs te breken en een gemeenschappelijke taal te creëren. Kies samen welke woorden je in de rest van de les zal gebruiken.
  • Kies voor praatmethodieken of stellingen. Bedenk wel dat stellingen kunnen zorgen voor polarisatie in de groep.

Lesmateriaal over de eerste keer

Girls' choice - spel

Educatief materiaal | Van 10 tot 15 jaar
AankopenDownloaden

Boys R Us - spel

Educatief materiaal | Van 10 tot 15 jaar
AankopenDownloaden

Wat is een maagdenvlies? Doet de eerste keer pijn? Daar hebben ze veel vragen over
Imke Melis, leraar PAV Antwerpen

Basisonderwijs: leerdoelen en leerlijn over seks en de eerste keer

Leerdoelen

  • De leerlingen weten wat seks is, en waarom mensen seks hebben. 
  • De leerlingen weten waarom ze best nog even wachten met seks. 
  • De leerlingen weten bij wie ze terecht kunnen met vragen over seks. 

Kinderen (9-12 jaar)

Bespreek: wat is seks en hoe werkt het ?   

Leg uit wat seksualiteit is en wees daarbij voldoende concreet

  • toon hoe de geslachtsdelen er inwendig en uitwendig uitzien
  • benoem ook penetratie en orgasme
  • je kan ook met jezelf vrijen, dat heet masturbatie

Zie ook leerlijn Voortplanting en zwangerschap.   

Bespreek: waarom hebben mensen seks?   

Vraag wat volgens hen een goede leeftijd is om aan seks te beginnen. Waarom kiezen ze die leeftijd? De meeste mensen wachten tot ze een lange relatie hebben met iemand die ze goed vertrouwen en graag zien.

Ze hebben seks omdat ze willen tonen dat ze elkaar graag zien, omdat het fijn en warm aanvoelt, of om kinderen te krijgen. Neem de tijd om na te denken wanneer je klaar bent voor seks. Laat je niet onder druk zetten om seks te hebben.  

Leg uit dat pubers meer en meer geïnteresseerd geraken in seksualiteit (seksuele opwinding) en dat ze vaak ook beginnen ontdekken wat ze zelf leuk vinden door te masturberen.  

Bespreek: bij wie kan je terecht met vragen over je lichaam of over seks?  

Vraag aan de leerlingen welke hulpbronnen zij kunnen inschakelen. Ze vinden informatie bij Watwat.be, ze kunnen vragen stellen aan Awel, aan een leraar op school of aan hun ouders.

Download de volledige leerlijnen basisonderwijs als PDF

Leerlijnen seksuele vorming en hoe gebruiken - basisonderwijs

Secundair onderwijs: leerdoelen en leerlijn over de eerste keer

De leerlingen weten dat seks meer is dan enkel penetratie. 

  • De leerlingen maken een bewuste keuze of ze seks willen of niet, en onder welke voorwaarden seks voor hen oké is. 
  • De leerlingen weten hoe ze seks leuk kunnen maken en wat ze kunnen doen als ze pijn of problemen ervaren. 
  • De leerlingen weten bij wie ze terecht kunnen met vragen over seks. 

Eerste graad (12-14 jaar)

Bespreek: wat is seks en waarom hebben mensen seks?   

Vraag aan de leerlingen wat zij verstaan onder seks. Bespreek dat seksualiteit meer is dan penetratie. Ook kussen, knuffelen en praten over je gevoelens horen erbij. Is masturbatie volgens de leerlingen ook seks?  

Erogene zones zijn alle plekjes op je lichaam waar je het fijn of opwindend vindt om aangeraakt te worden. Je kan die bespreken of laten aanduiden. Lees meer over erogene zones op Allesoverseks.

Bespreek: wat zijn redenen om (geen) seks te hebben? 

Vraag aan de leerlingen welke redenen zij kunnen opnoemen om (geen) seks te hebben. Benoem verschillende redenen en voorwaarden:

  • je intiem genoeg voelen bij je partner
  • wachten op de juiste persoon
  • maagd willen blijven tot het huwelijk

Zo leren jongeren bepalen wat voor hen goede redenen en voorwaarden zijn. Het is oké om (nog) geen seks te willen of hebben, ook al doen je vrienden het wel.  

Thema: de eerste keer

Leerdoel: de leerlingen weten hoe ze seks leuk kunnen maken en wat ze kunnen doen als ze pijn of problemen ervaren. 

Bespreek: hoe maak je de eerste keer leuk?  

Vraag de leerlingen welke verwachtingen ze hebben over hun eerste keer.  

Vertel: seks is een leerproces op je eigen tempo, laat je niet opjagen door anderen. Je voelt zelf het best waar je klaar voor bent. Luister ook naar de ander. Wat vindt hij of zij wel en niet leuk?  

Schep realistische verwachtingen over seks. Er komt wel wat geklungel bij kijken, dat is oké. De meeste koppels komen niet samen klaar. Mannen komen doorgaans sneller klaar dan vrouwen. De meeste vrouwen komen niet klaar met enkel vaginale stimulatie, clitorale stimulatie is meestal nodig. Sommige mensen komen moeilijk klaar., anderen te snel naar hun zin.  

Bespreek: doet de eerste keer pijn?  

Leg uit: de eerste keer kan pijn doen, maar dat hoeft niet. Er bestaan tips om de eerste keer fijn te maken.

Geef uitleg over het hymen (maagdenvlies) en corrigeer de misverstanden. 

Meer informatie over de eerste keer op Allesoverseks.be

Bespreek: bij wie kan je terecht met vragen over je lichaam of over seks?  

Vraag aan de leerlingen welke hulpbronnen zij kunnen inschakelen. Ze vinden informatie op Watwat.be. Wijs ook op de huisarts, CLB, CLBch@t, AWEL.  

Tweede graad (14-16 jaar)

Bespreek: wat is seks en waarom wel of geen seks hebben?   

Gebruik hiervoor de inhoud uit de eerste graad 

Bespreek: hoe maak je de eerste keer leuk?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de eerste graad 

Bespreek: hoe weet ik of ik klaar ben voor de eerste keer?  

Vraag aan de leerlingen wanneer zij vinden dat iemand klaar is om seks te hebben. Vragen die je met hen kan bespreken:

  • Wil ik het met deze persoon beleven?   
  • Durf ik aan mijn partner aangeven wat ik wil tijdens de seks? Welke seksuele handelingen wil ik wel of niet doen? 
  • Zal mijn partner naar mij luisteren als ik stop zeg?  
  • Wat zal ik doen als het pijn doet?  
  • Durf ik een condoom voorstellen voor we aan seks beginnen?  
  • Durf ik condooms kopen?  
  • Durf ik een noodpil of een zwangerschapstest kopen als het condoom gescheurd is?  
  • Zou ik spijt hebben over mijn eerste keer seks als het binnen een paar maanden uit is met mijn lief?  

Luister naar je gevoel en vraag eventueel aan je lief om nog even te wachten. Als je lief echt om je geeft, dan zal die daar wel respect voor hebben. 

Bespreek: doet de eerste keer seks pijn en zal ik bloeden bij de eerste keer?  

Bespreek: de eerste keer doet pijn bij ongeveer de helft van de meisjes. Ongeveer 6 op 10 meisjes bloedt bij de eerste keer.

Je kan bloeden zonder pijn te hebben, en je kan ook pijn hebben zonder te bloeden. Bloed kan ook voorkomen bij een scheurtje in het hymen of maagdenvlies

Bespreek: wanneer verloopt seks moeilijker?  

Seks verloopt soms moeilijker als er te weinig wordt gecommuniceerd over wat je wil in bed, als je te gespannen bent of als er te weinig voorspel is.  Door alcohol of drugs kan je soms moeite hebben met een erectie te krijgen of aan te houden, of krijg je minder zin in seks. Zeker bij veelvuldig/langdurig gebruik krijg je last van negatieve gevolgen van alcohol en drugs.  

Bespreek: bij wie kan je terecht met vragen over je lichaam of over seks?  

Vraag aan de leerlingen welke hulpbronnen zij kunnen inschakelen. Ze vinden informatie op Allesoverseks.be. Wijs ook op de huisarts, CLB, CLBch@t, AWEL. 

Derde graad (16-18 jaar)

Wat is seks en waarom zou je seks hebben?   

Gebruik hiervoor de inhoud uit de eerste en tweede graad. 

Hoe maak je de eerste keer leuk?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de eerste en tweede graad

Hoe weet ik of ik klaar ben voor de eerste keer?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de tweede graad 

Doet de eerste keer seks pijn en zal ik bloeden bij de eerste keer?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de tweede graad 

Wanneer verloopt seks moeilijker?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de tweede graad 

Bij wie kan je terecht met vragen over je lichaam of over seks?  

Gebruik hiervoor de inhoud uit de tweede graad

Download de volledige leerlijnen secundair onderwijs als PDF

Leerlijnen seksuele vorming en hoe gebruiken - secundair onderwijs

Opleiding voor professionals over seksuele opvoeding

Ben je leraar? Andere onderwijsprofessional? Ontdek alles over seksuele voorlichting, lesmaterialen en leerlijnen voor kleuter, lager en secundair onderwijs.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: hoe ga je daarmee aan de slag als leraar, zorgverlener of andere professional? Maak kennis met Sensoa Vlaggensysteem en tools om seks en grenzen te bespreken. Of volg een intensieve opleiding om beleid uit te werken.

Praktijkverhaal van Imke Melis, leraar PAV Antwerpen

Imke Melis is leraar PAV in het 6e jaar van het Stedelijk Lyceum Antwerpen. Peer teaching, anticonceptie en maagdelijkheid in seksuele opvoeding aan cultureel diverse groepen